اين مراحل مي تواند از ميزان اثربخشي آموزش در يک دوره بکاهد، چنانکه انجام اين مراحل و استفاده از نتايج و بازخورد ارزشيابي مي تواند در ارتقاي کيفيت برنامه در ادامه دوره و يا دوره هاي مشابه موثر واقع شود.
تعریف کوریکولوم:
همانطور که ذکر شد حاصل مرحله طراحی برنامه معمولا در قالب يکي از اشکال برنامه آموزشي از جمله کوريکولوم تنظيم مي شود. برنامه درسي (کوريکولوم) را مي توان به صورت زير تعريف کرد: طرح و نقشه اي است از آنچه بايد تحت نظر مرکز آموزشي در طي دوره تحصيلي ياد گرفته شود. اين طرح شامل اهداف، محتوا، استراتژيهاي ياددهي- يادگيري، فعاليتها و تجربيات يادگيري دانشجويان، مي گردد.
اهمیت کوریکولوم:
کوريکولوم رشته اساس آموزش در يک رشته را تشکيل مي دهد. زيرا کوريکولوم، طرح آموزش در يک رشته است و در شکل بخشيدن به يادگيري نقش اساسي دارد اگر قرار است آموزشي مبتني بر اصول علمي باشد لازم است از کوريکولوم (طرحي دقيق که بر اساس اصول علمي تنظيم شده)، برخوردار باشد.
اهميت و ضرورت برنامه آموزشي يک رشته را مشابه طرح و نقشه ساختماني دانسته اند. درست همان طور که يک مهندس ساختمان پيش از ساختن يک بنا به تهيه نقشه آن مي پردازد، ارائه دهندگان يک رشته آموزشي نيز بايد يک نقشه آموزشي براي آن رشته در يک مقطع خاص، طراحي نمايد. اين نقشه طي فرايندي تعاملي تجزيه و تحليل مي شود که در آن اهداف، محتوا، راهبردهاي آموزشي و ارزشیابی انتخاب مي شود. تفکر و تصميم گيري در مورد هر يک از عناصر برنامه آموزش و آموزش و ارتباط آنها با يکديگر و تنظيم طرح و نقشه اي سنجيده مبتني بر اصول و فنون بيان شده مرتبط با عناصر برنامه درسي مي تواند فوايد و مزايدي را به دنبال داشته باشد عمده ترين محاسن تنظيم برنامه آموزشي قبل از اقدام به آموزش در يک رشته عبارتند از:
ü مورد نظر قراردادن مجموعه هدفهاي لازم براي يک رشته.
ü انتخاب محتوا و روش های متناسب با اهداف
ü تنظيم ترتيب و توالي در ارائه محتوا و انجام فعاليتها
ü پيشگيري از فراموشي در ارائه مطالب و فعاليتهاي ضروري در يک رشته
ü در نتيجه اثربخشي آموزش و يادگيري
ü کمک به قضاوت و ارزشيابي از آموزش در يک دوره
همچنين برنامه ريزي درسي (تنظيم برنامه اموزشي) و تهيه طرح و نقشه علمي براي آموزش در يک رشته و ارائه آموزش مبتني بر برنامه ريزي، اقدامات آموزشي را با تفکر، آينده نگري و حل مشکل مبتني بر اصول و روشها علمي، همراه مي سازد و کليه فعاليتهاي را در مسير اهداف از پيش تعيين شده سوق مي دهد و نهايتا انجام صحيح آن موجب افزايش کارايي و اثربخشي آموزش در يک رشته خواهد شد.
تعريف نظري برنامه درسي (کوريکولوم): برنامه درسي را مي توان به عنوان نقشه اي براي عمل يا سندي کتبي دانست که شامل راهبردهاي جهت رسيدن به هدفها و مقاصد مورد نظر مي شود".(5) .
تعريف عملياتي کوريکولوم: به برنامه آموزشي تدوين شده براي يک رشته در يک مقطع تحصيلي اطلاق مي شود.
- Nickbakhsh N AP, Mohammadi kenari H, Razaghi F. Evaluation of lesson plans of faculty members of medical and dental schools of babol university of medical sciences.. JBUMS. 1389;12(1):14-8[persian].
- Esteghamati A SSAF. Medical education developmentcenter,centers for quality education.. Teb Va Tazkiyeh. 2001;41:10-5[persian].
- کامران عزيز، شرقي، افشان. بررسي دانش و نگرش هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي اردبيل د مورد طراحي درس در سال 1387. مجله سلامت و بهداشت اردبيل/ بهار 1390، دوره دوم، شماره اول: 39-31.
- شریعتمداری، ع. (1375). چند مبحث اساسی در برنامهریزی درسی. تهران: سمت.
- ارنشتاین، ا. س.، و هانکنیز، ف. پ. (1384). مبانی اصول و مسائل برنامهدرسی. (ق. احقر، مترجم) تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
- صابريان معصومه، حاجي آقاجاني سعيد، قرباني راهب، ملک مجتبي. نظرات اعضاي هيات علمي در مورد تدوين درس. مجله دانشگاه علوم پزشکي بابل، ويژهنامه مقالت آمزش پزشکي/ تابستان1382. شماره 2:36-33.
- قورچیان، ن.، و تن ساز، ف. (1374). سیمای روند تحولات برنامه درسی به عنوان یک رشته تخصصی از جهان باستان تا جهان امروز. تهران: موسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
- لوی، ا. (1374). مبانی برنامهبریزی آموزشی برنامهریزی مدارس (نهم). (ف. مشایخ) تهران: مدرسه.